麦浪是心灵居住的地方
| Ellan Vannin Isle of Man | |
|
|
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Kj?rore: Quocunque Jeceris Stabit | |
| Tjóes?ngur: O Land of Our Birth | |
| |
| H?fueborg | Douglas |
| Opinbert tungumál | enska, manska |
| Stjórnarfar | Tingbundin konungsstjórn
百度 地铁1号线三期自3月18日开通后，实现了中心城区与天府新区核心区的连接，地铁安全、准点、舒适、快捷的特征逐步被市民接受并喜爱，越来越多的市民乘客选择地铁绿色低碳的出行方式，进一步提升了线网集客能力。
|
| Lávareur | Karl 3. |
| Landstjóri | Sir Richard Gozney |
| Fors?tisráeherra | Howard Quayle |
| Krúnunylenda | |
| ? Undir bresku krúnunni | 1765 |
| Flatarmál ? Samtals ? Vatn (%) |
196. s?ti 572 km2 0 |
| Mannfj?ldi ? Samtals (2011) ? Téttleiki byggear |
203. s?ti 84.497 148/km2 |
| VLF (KMJ) | á?tl. 2010 |
| ? Samtals | 2,113 millj. dala (162. s?ti) |
| ? á mann | 53.800 dalir (11-12. s?ti) |
| Gjaldmieill | sterlingspund |
| Tímabelti | UTC/+1 |
| Tjóearlén | .im |
| Landsnúmer | ++44 |
M?n er eyja í írlandshafi í miejum Bretlandseyjaklasanum. Hún er í konungssambandi vie Bretland en nytur fullrar sjálfstjórnar vareandi flesta hluti og telst ekki vera hluti af Bretlandi. L?ggjafarting eyjunnar, Tynwald, hefur starfae óslitie frá tví í kringum 978. Lávareur Manar er tjóeh?feingi eyjarinnar en titillinn er hluti af titlum Bretakonungs, Karls 3. Landstjóri Manar fer mee vald hennar á eyjunni en ríkisstjórn Bretlands fer mee utanríkis- og varnarmál. íbúar eyjarinnar eru nefndir Manverjar á íslensku.
Eyjan hefur verie bygge frá tví fyrir 6500 f.Kr. Manverjar eru ein af sex tjóeum kelta og manska, sem er gelískt mál, kom fram á sjónarsvieie á 5. ?ld. Játvin af Noreymbralandi lagei eyjuna undir sig árie 627. á 9. ?ld settust norr?nir menn ae á eyjunni. M?n vare síean hluti af Konungsríki Manar og eyjanna sem náei yfir Sueureyjar og M?n. Magnús berf?ttur Noregskonungur bar tannig titilinn ?konungur Manar og eyjanna“. árie 1266 vare eyjan hluti af Skotlandi samkv?mt Perth-samningnum. Eftir tímabil tar sem ymist Skotakonungar eea Englandskonungar fóru mee v?ld á eyjunni vare hún lén undir ensku krúnunni árie 1399. Lávarestitillinn gekk til bresku krúnunnar árie 1765 en eyjan vare tó aldrei hluti af Breska konungd?minu, heldur hélt áfram ae vera sjálfst?tt lén undir krúnunni.
á eyjunni búa rúmlega 80 túsund manns. Manska dó út sem móeurmál á eyjunni um 1974 og nú tala hana aeeins um 100 manns. Eyjan er skattaskjól mee fáa og lága skatta. Undirstaea efnahagslífs eyjarinnar eru aflandsbankatjónusta, ienaeur og fereatjónusta.
Heiti
[breyta | breyta frumkóea]Heiti eyjarinnar á m?nsku er Ellan Vannin. Ellan merkir ?eyja“ en Vannin er eignarfall oresins Manu eea Mana.[1] Ekki er vitae mee vissu hvae Manu eea Mana vísar til. Sumir telja tae vísa til keltneska sjávarguesins Manannán mac Lir, en aerir telja ae gueinn sé nefndur eftir eyjunni. Hliest?ea vie nafn Manar er velska heitie á ?ngulsey, Ynys M?n. Velska oreie mynydd, bretónska oreie menez og gelíska oreie monadh eru ?ll af s?mu rót og merkja ?fjall“ sem g?ti vísae til tess hvernig eyjan rís úr írlandshafi.
Elstu heimildir um eyjuna eru rómversk rit tar sem hún er k?llue Mona, Monapia, Mοναοιδα (Monaoida), Mοναρινα (Monarina), Menavi og Mevania.[2] írskir h?fundar nefndu hana Eubonia eea Eumonia á latínu, í velskum heimildum kemur hún fyrir sem Manaw og í norr?num ritum sem M?n.
Saga
[breyta | breyta frumkóea]Eyjan skildist frá Bretlandi og írlandi vegna h?kkandi sjávarbores fyrir um 10.000 árum. Talie er ae menn hafi sest tar ae fyrir 6500 f.Kr. á miestein?ld.[3] Tessir fyrstu íbúar lifeu af fiskveieum og s?fnun. Lítil verkf?ri úr tinnusteini og beini hafa fundist sem minjar um tá og er h?gt ae skoea á Manx Museum.[4] á nystein?ld hófst landbúnaeur á eyjunni. Tá voru reistir j?tunsteinar sem enn sjást á eyjunni. á brons?ld voru reistir grafhaugar yfir látna einstaklinga.
á járn?ld eru merki um aukin menningaráhrif frá írlandi og Skotlandi. Tar stóeu Ronaldsway-menningin og Bann-menningin.[5] H?eavirki voru reist og timburkl?dd hringhús. Hugsanlega voru fyrstu keltnesku íbúar Manar Bretar frá Bretlandi. á brons?ld st?kkueu grafhaugarnir og fólk var lagt til hinstu hvílu í skreyttum kistum í steinkl?ddum grafhysum. Margir grafhaugar frá tessum tíma eru enn synilegur hluti af landslagi á eyjunni.[6] Rómverjar vissu af eyjunni og k?llueu hana Manavia.[7] Teir vireast tó ekki hafa lagt eyjuna undir sig, tví engin rómversk mannvirki hafa fundist tar og aeeins fáir rómverskir gripir.[8]
Samkv?mt arfs?gn átti heilagur Maughold ae hafa kristnae eyjuna á 5. ?ld. á teim tíma áttu sér stae fólksflutningar til eyjarinnar frá írlandi og manskan vare til. Hún er náskyld írsku og skoskri gelísku.[9] á 7. ?ld féll eyjan í hendur Engilsaxa undir stjórn Játvini af Noreymbralandi sem notaei eyjuna sem b?kist?e fyrir ránsfereir til írlands. Ekki er vitae hversu mikil áhrif tetta hernám hafei í f?r mee sér, en mj?g fá ?rnefni á M?n eru á fornensku.[10]
Norr?nir víkingar komu til eyjarinnar á 9. ?ld og hófu ae setjast tar ae um 850. Eyjan vare hluti af ríki konunga Dyflinnar og frá 990 til 1079 var hún hluti af ríki Eyjajarla. Ting Manar, Tynwald, var ae s?gn stofnae árie 979. árie 1079 lagei Guer?eur Crovan eyjuna undir sig og bjó til konungsríkie M?n og eyjar sem náei líka yfir Sueureyjar. Ae nafninu til var tetta ríki hluti af veldi Noregskonunga en teir h?feu í reynd lítie af eyjunni ae segja. árie 1266 fengu Skotar M?n og eyjarnar mee Perth-sáttmálanum vie Magnús lagab?ti. íbúar Manar b?reust gegn yfirráeum Skota en bieu ósigur í orrustunni um Ronaldsway 1275.
árie 1290 sendi Játvareur 1. Englandskonungur Walter de Huntercombe til eyjarinnar til ae taka tar v?ldin. árie 1313 náei Robert Bruce eyjunni á sitt valde eftir fimm vikna umsátur um Rushen-kastala. árie eftir náeu Englendingar eyjunni aftur en 1317 l?geu Skotar hana aftur undir sig og héldu til 1333. í nokkur ár gekk eyjan tannig fram og til baka tar til Engleningar l?geu hana endanlega undir sig árie 1346.[11] Ymsir fengu titilinn lávareur Manar frá Englandskonungi n?stu ár. árie 1405 fékk John Stanley af M?n eyjuna sem lén frá Hinriki 4.
Stanleyfj?lskyldan ríkti síean yfir eyjunni n?stu aldir, fyrir utan stutt skeie í Ensku borgarastyrj?ldinni tegar íbúar risu gegn greifynjunni Charlotte de la Tremoille, eiginkonu James Stanley sem hafei áeur verie tekinn af lífi. Oliver Cromwell skipaei Thomas Fairfax lávare Manar árie 1651, svo stjórn eyjarinnar breyttist ekki neitt, og tegar konungd?mie var endurreist í Englandi tók Stanley-fj?lskyldan aftur vie v?ldum. árie 1736 lést síeasti erfingi titilsins og eyjan gekk til skoska aealsmannsins James Murray af Atholl. á 18. ?ld vare smygl ást?ea fyrir afskiptum breska tingsins af málefnum Manar en manska tingie var áfram aeall?ggjafi eyjarinnar. árie 1765 seldi Charlotte Murray af Atholl eyjuna til bresku krúnunnar sem skipaei landstjóra. Atholl-?ttin hélt áfram til á herragarei sínum sem hún seldi árie 1828.
árie 1866 fékk eyjan nokkra sjálfstjórn í landstjóratíe Henry Brougham Loch. Tá ureu fulltrúar í kj?rdeild tingsins, House of Keys, kj?rnir fulltrúar, fyrsta járnbrautin var opnue og skipuleg fereatjónusta hófst. í fyrri og síeari heimsstyrj?ld rak breski herinn fangabúeir á eyjunni tar sem meeal annars gistu tyskir stríesfangar frá íslandi.[12] Manska hersveitin var stofnue 1938 og bareist í síeari heimsstyrj?ld. árie 1949 var stofnae framkv?mdaráe mee kj?rnum fulltrúum. Vie tae fluttist framkv?mdavaldie smátt og smátt frá landstjóranum.
Eftir mieja 20. ?ld jókst áhugi á m?nsku og ?erum sérkennum manskrar menningar. Tveir tjóeernissinnaeir stjórnmálaflokkar, Mec Vannin og Manski tjóearflokkurinn, voru stofnaeir. á sama tíma tók fereatjónustu ae hnigna vegna samkeppni frá ódyrum sólarlandafereum. Stjórn eyjarinnar brást vie mee tví ae kynna eyjuna sem lágskattasv?ei.[13]
Landfr?ei
[breyta | breyta frumkóea]
M?n er eyja í írlandshafi noreanvereu, um tae bil mieja vegu milli Englands í austri, Noreur-írlands í vestri og Skotlands í noreri. í sueri er Wales um tae bil jafn langt frá M?n og írska lyeveldie í suevestri. Eyjan er 52 km ae lengd og 22 km á breidd tar sem hún er breieust. Hún er 572 km2 ae st?re.[14] Fyrir utan eyjuna sjálfa, heyra nokkrar smáeyjar undir hana, eins og Calf of Man,[15] Chicken Rock (mee óm?nnueum vita), St Patrick's Isle og St Michael's Isle. Síeustu tv?r eyjarnar tengjast aealeyjunni mee vegbrúm.
í noreri og sueri eru h?eadr?g, en á milli teirra er dalverpi á mieri eyjunni. Noreurhlutinn er tilt?lulega flatur, aeallega myndaeur af j?kulrueningi frá vesturhluta Skotlands á ís?ld. Nyrsti punktur eyjunnar er Point of Ayre tar sem eru malarfj?rur. Eina fjall eyjunnar sem n?r yfir 600 metra er Sn?fell (620 metrar).[14] Samkv?mt gamalli s?gn er h?gt ae sjá sex ríki af toppi tess: M?n, Skotland, England, írland, Wales og himnaríki.[16][17] Stundum er sj?unda ríkinu b?tt vie: hafinu eea ríki Neptúnusar.[18]
Stjórnmál
[breyta | breyta frumkóea]M?n er bresk krúnunylenda og h?stráeandi tar er vararíkisstjóri Manar, sem er skipaeur fulltrúi Karls 3. Bretakonungs. Eyjan er ekki formlegur hluti af Bretlandi, en Bretland fer samt mee varnir eyjarinnar, ber ábyrge á ae stjórn hennar sé í samr?mi vie góea stjórnh?tti og kemur fram fyrir h?nd eyjarinnar á altjóeavettvangi. Ting og ríkisstjórn Manar fara mee ?ll v?ld í innri málum eyjarinnar.[19]
Manska tingie, Tynwald, er sagt hafa starfae samfleytt frá 979 eea fyrr, og v?ri tar mee elsta samfellda ting heims (Altingi er sannarlega eldra, en starfaei ekki frá 1799 til 1845). Elstu heimildir um ?rnefnie eru tó frá 13. ?ld og elstu frásagnir um ting tar eru frá 15. ?ld.[20] Tingie skiptist í tv?r deildir: Lykladeildina tar sem 24 fulltrúar eru kosnir beint í 12 tvímenningskj?rd?mum til fimm ára í senn, og lagaráe Manar mee 11 fulltrúa tar sem 8 eru kosnir af tingm?nnum lykladeildarinnar, en hinir 3 eru tingforseti, biskup og saksóknari. Báear deildirnar koma saman tegar tingie situr í sameinaeri deild, Tynwald Court. Flestir frambjóeendur til tings á M?n eru óháeir, tótt tar séu líka til stjórnmálaflokkar.
Ríkisstjórn Manar er skipue ráeherrum sem eru kj?rnir af tingm?nnum. Fram til 1980 var fors?tisráeherra Manar alltaf landstjórinn, en síean tá hefur hann verie kosinn af tingm?nnum.
Lagakerfi Manar tróaeist út frá gelískum og norr?num venjurétti og byggist á bindandi ford?mi. ?esti áfryjunardómstóll Manar er Allsherjarnefnd bresku ríkisstjórnarinnar. Auk dómaford?ma byggist réttarfarie á l?gum frá Tynwald og breska tinginu, en tengsl tessara tveggja réttarheimilda eru óljós. Oft er gert ráe fyrir tví ae bresk l?g eigi vie um M?n sjálfkrafa af nauesyn, en stundum tarf ae taka tae sérstaklega fram af tví M?n er ekki formlega hluti af Bretlandi, og stundum tarf tingie á M?n ae samtykkja tau l?g sérstaklega. áeur var talie ae bresk l?g hefeu forgang yfir m?nsk l?g ef tau rákust á, en frá 1980 hefur tví verie haldie fram ae tessar réttarheimildir séu jafngildar tótt ekki hafi reynt á tae. D?mi um mun á m?nskum og breskum l?gum er til d?mis tegar M?n samtykkti kosningarétt (einhleypra) kvenna árie 1881, en konur fengu ekki kosningarétt í Bretlandi fyrr en 1928.
M?n hefur ekki sérstakan ríkisborgararétt. íbúar Manar eru einfaldlega breskir ríkisborgarar.
Stjórnsyslueiningar
[breyta | breyta frumkóea]
Stjórnsysla á M?n byggeist áeur fyrr á sex sheadings (Glenfaba, Michael, Ayre, Garff, Middle og Rushen), sem aftur skiptust í sautján kirkjusóknir. Tessi skipting hefur ekki lengur neina tyeingu, en núverandi sóknir og kj?rd?mi byggjast lauslega á henni.
í dag eru ferns konar stjórnsysluumd?mi á M?n:
- Fj?gur b?jarumd?mi: Douglas, Castletown, Peel og Ramsey
- Tv? ?umd?mi“: Michael og Onchan
- Tv? torpsumd?mi: Port Erin og Port St Mary
- Trettán kirkjusóknir: Andreas, Arbory and Rushen, Ballaugh, Braddan, Bride, Garff, German, Jurby, Lezayre, Malew, Marown, Patrick, Santon
Efnahagslíf
[breyta | breyta frumkóea]Tegar fereatjónustu hnignaei sem undirst?euatvinnugrein á síeari hluta 20. aldar ákvae tingie ae breyta eyjunni í skattaparadís. á M?n er enginn skattur á s?luhagnae, auelegearskattur, stimpilgjald eea erfeaskattur og tekjuskattur er ae hámarki 20%. Ae auki er skattatak í gildi sem nemur 115 túsund pundum á hvern einstakling en tekjuskattur mieast vie altjóelegar tekjur íbúa fremur en innlendar tekjur.
Fyrirt?kjaskattur er í flestum tilvikum enginn. Undantága frá tessu er 10% skattur á hagnae banka og á leigutekjur af eignum á eyjunni.
Aflandsbankatjónusta, ienframleiesla og fereatjónusta eru undirst?euatvinnugreinar á M?n, en framlag fiskveiea og landbúnaear fer minnkandi sem hlutfall af vergri landsframleieslu. Verslun er mest vie Bretland og eyjan er í tollabandalagi mee Bretlandi. St?rstur hluti vergrar landsframleieslu kemur frá tryggingatjónustu og netfjárh?ttuspilum. Tar á eftir koma upplysingat?kni og bankatjónusta. Stjórnv?ld hafa verie gagnrynd fyrir ae gera ekki nóg til ae koma í veg fyrir peningatv?tti.
Kvikmyndagere á M?n er styrkt mee opinberri táttt?ku í framleieslukostnaei og frá 1995 hafa 80 kvikmyndir verie teknar á eyjunni. Tetta hefur verie gagnrynt tar sem fjárfestingin skilar miklu tapi.
Geimfereir
[breyta | breyta frumkóea]M?n hefur oreie ae miest?e fyrir geimfereir einkaaeila. Margir tátttakendur í Google Lunar X Prize eru frá eyjunni. árie 2010 var eyjan í fimmta s?ti yfir t?r tjóeir sem talie er ae muni n?st lenda á tunglinu. Manska fyrirt?kie Excalibur Almaz hefur verie ae tróa tar geimst?evar sem byggja á hlutum frá sovésku Almazá?tluninni.
íbúar
[breyta | breyta frumkóea]íbúar Manar árie 2021 voru um 85.000, og um 26.000 búa í h?fueborginni, Douglas. T?plega helmingur er f?ddur á M?n, en t?plega 40% eru f?dd í Bretlandi samkv?mt manntali árie 2021.[21] Miealdur er 46,5 og fer h?kkandi tar sem brottflutningur ungs fólks er meiri en aeflutningur. Um helmingur íbúa er ekki starfandi á vinnumarkaei. Ríkisstjórn Manar hefur sett fram á?tlun um fj?lgun íbúa í 100.000 fyrir árie 2037.[22] Fólksfj?lgun síeustu áratuga hefur aeallega verie vegna aeflutnings fólks og hlutfall innf?ddra Manverja hefur l?kkae. Gelíska málie manska er einungis talae af nokkur hundrue manns sem hafa l?rt tae sem annae mál, en sá hópur fer tó st?kkandi.[23]
Rúmlega helmingur Manverja telur sig vera kristinn, en yfir 40% segjast ekki aehyllast neina trú.[24] Lífslíkur kvenna á M?n eru 82,5 ár meean lífslíkur karla eru 78,6 ár.
Menning
[breyta | breyta frumkóea]
Menning Manar er oft s?ge vera undir áhrifum frá keltneskum og í minna m?li norr?num uppruna íbúa. Bresk menning hefur tó verie ríkjandi á eyjunni, ae minnsta kosti frá 18. ?ld. Tungumálie manska hefur látie undan síga og síeasti íbúinn sem talaei hana sem móeurmál lést 1974. Gert hefur verie átak í ae endurheimta málie, meeal annars mee nyjum tyeingum. áhugi á tungumálinu, s?gu Manar og tónlistarhefe hefur farie vaxandi síeustu áratugi.
Um aldir hefur tákn Manar verie tríf?tla mee tremur sveigeum fótum, sem hver ber spora, sem m?tast í miejunni. Engin ein opinber útgáfa merkisins er til og ólíkar útgáfur koma fyrir í opinberum skj?lum, á gjaldmielum, fánum, frímerkjum og hjá fereatjónustuaeilum. Til er saga um ae Manannán mac Lir hafi breytt sér í tríf?tluna og rúllae sér nieur h?e til ae sigra innrásarlie.
Margar s?ngvahefeir tengjast M?n 19. aldar, eins og sálmal?g og jólal?g (carvals) sem voru sungin í kirkjum eftir ae jólamessunni lauk. Tessi l?g ureu víea vins?l undir lok 19. aldar tegar tau voru gefin út í nótnaheftum.[25] Manx Music Festival er tónlistarhátíe sem var fyrst haldin í Douglas árie 1892. Lagie sem seinna vare tjóes?ngur Manar, ?Arrane Ashoonagh Vannin“, var fyrst flutt á hátíeinni árie 1907. í síeari heimsstyrj?ld voru tysku tónskáldin Hans Gál, Egon Wellesz og Marjan Rawicz í fangabúeum Breta á eyjunni um stutt skeie. Yn Chruinnaght er keltnesk tjóelagahátíe haldin í Ramsey sem rekur uppruna sinn til ársins 1924, en var endurreist í núverandi mynd árie 1978.[26]
Sérstakt menningarráe, Culture Vannin, starfar á M?n og veitir árleg menningarverelaun sem nefnast Reih Bleeaney Vanannan.
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóea]- ↑ Kinvig, R. H. (1975). The Isle of Man: A Social, Cultural and Political History (3rd. útgáfa). Liverpool University Press. bls. 18. ISBN 0-85323-391-8.
- ↑ Rivet, A. L. F.; Smith, Colin (1979). ?The Place Names of Roman Britain“. Batsford: 410–411.
- ↑ Bradley, Richard (2007). The prehistory of Britain and Ireland. Cambridge University Press. bls. 8. ISBN 978-0-521-84811-4.
- ↑ ?Hunter Gatherers“. gov.im. Isle of Man government. 16. mars 2012. Afritae af uppruna á 16. mars 2012. Sótt 15 ágúst 2019.
- ↑ ?First Farmers“. gov.im. Isle of Man government. 8 nóvember 2012. Afritae af uppruna á 8 nóvember 2012. Sótt 15 ágúst 2019.
- ↑ ?Home – Manx National Heritage“. gov.im. Isle of Man government. Afrit af uppruna á 30 júní 2004. Sótt 10 nóvember 2017.
- ↑ Esmonde Cleary, A.; Warner, R.; Talbert, R.; Gillies, S.; Elliott, T.; Becker, J. ?Manavia Insula“. Pleides. Pleiades. Afrit af uppruna á 6 nóvember 2018. Sótt 26 febrúar 2016.
- ↑ Conservation, Institute of Historic Building. ?10,000 years of settlement on the Isle of Man“. designingbuildings.co.uk. Afrit af upprunalegu geymt tann 11 júní 2022. Sótt 17 júlí 2023.
- ↑ ?Celtic Farmers“. gov.im. Isle of Man government. 16. mars 2012. Afritae af uppruna á 16. mars 2012. Sótt 15 ágúst 2019.
- ↑ Moore, A.W. (1890). The Surnames & Place-Names of the Isle of Man. London: Elliot Stock. bls. 303.
- ↑ Barron, Evan MacLeod (1997). The Scottish War of Independence. Barnes & Noble. bls. 411.
- ↑ Ureur Gunnarsdóttir (11. febrúar 1996). ?Fangarnir frá íslandi“. Morgunblaeie. 84 (35).
- ↑ International Monetary Fund, Isle of Man: Financial Sector Assessment Program Update: Detailed Assessment of Observance of the Insurance Core Principles (IMF, 2009). ISBN 1451986653, 9781451986655
- ↑ 14,0 14,1 ?Geography – Isle of Man Public Services“. gov.im. Isle of Man government. Afrit af upprunalegu geymt tann 26 maí 2012. Sótt 10 nóvember 2017.
- ↑ Archer, Mike (2010). Bird Observatories of Britain and Ireland (2nd. útgáfa). A&C Black. ISBN 978-1-4081-1040-9.
- ↑ ?Snaefell Mountain Railway“. Isle of Man Guide. Maxima Systems. Afrit af uppruna á 9 maí 2008. Sótt 5 júní 2008. ?From the top on a clear day it is said one can see the six kingdoms. The kingdom of Scotland, England, Wales, Northern Ireland, Mann and Heaven.“
- ↑ ?Snaefell Mountain Railway“. gov.im. Isle of Man Government. Afrit af upprunalegu geymt tann 5 maí 2008. Sótt 5 júní 2008.
- ↑ ?Snaefell Summit“. Isle-of-Man.com. Afrit af uppruna á 14 maí 2008. Sótt 5 júní 2008. ?It is the answer to the often posed question as to where can one see seven kingdoms at the same time? The seven Kingdoms being the four mentioned by Earl James, the Kingdom of Man, of Earth (in some answers that of Neptune) and of Heaven.“
- ↑ ?Political“. isleofmanfinance.gov.im. Afrit af upprunalegu geymt tann 14 október 2008. Sótt 10 nóvember 2017.
- ↑ McDonald, Russell Andrew (2007), Manx kingship in its Irish sea setting, 1187–1229: king R?gnvaldr and the Crovan dynasty, Four Courts Press, bls. 174, ISBN 978-1-84682-047-2. See also: Broderick, George (2003), ?Tynwald: a Manx cult-site and institution of pre-Scandinavian origin?“, Studeyrys Manninagh, 1 (4), Centre for Manx Studies, afrit af upprunalegu geymt tann 14 apríl 2012.
- ↑ Isle of Man Government (Janúar 2022). ?2021 Isle of Man Census Report Part I“ (PDF).
- ↑ ?Isle of Man hopes to increase population to 100,000 in next 15 years“. ItvX. 19. júlí 2022. Sótt 8.2.2023.
- ↑ Sarah Whitehead (2. apríl 2015). ?How the Manx language came back from the dead“. The Guardian. Sótt 8.2.2023.
- ↑ ?Isle of Man Population 2022“. UK Population Data. Sótt 8.2.2023.
- ↑ Guard, Charles (1980). The Manx national song book. 2. bindi. Douglas, Isle of Man: Shearwater Press. ISBN 0-904980-31-6.
- ↑ ?Trad music in the Isle of Man“. Ceolas.org. Sótt 1 október 2017.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóea]- Ríkisstjórn Manar.
- ?Fangarnir frá íslandi“, vietal Urear Gunnarsdóttur vie Snorra Bergsson í Morgunblaeinu 1996.